Stem

De stem is hét instrument van de zanger of zangeres.

En die gebruiken we de hele dag door. Zowel wanneer je spreekt als wanneer je zingt.

De zangstem

Bij de zangstem hoort natuurlijk de zangtechniek. Dit is een handige tool om de gewenste sound te maken of bepaalde noten te zingen. Daarbij is er niet één zangtechniek die werkt voor iedereen. Het kan daarom fijn zijn om naar de verschillende zangtechnieken te kijken om te vinden wat voor jou werkt.

Wanneer je gaat zingen ga je je eigen sound ontdekken. De muziek waarmee je bent opgegroeid en de artiesten die je luistert zijn daar van invloed op. Je neemt snel manieren en een bepaalde klank over van hetgeen wat jij tof vindt. Hier bewust van worden, zal je verder helpen met het ontdekken en ontwikkelen van je eigen stem.

Je spreekt waarschijnlijk meer gedurende de dag dan dat je zingt. En hoe je je stem dan gebruikt kan dan ook van grote invloed zijn op het zingen.

Er zijn een aantal onderdelen waarnaar gekeken wordt:

De stemkwaliteit: hoe klinkt de stem? Is hij helder of hees, luid of zacht, hoog of laag
Stemklachten: kost het spreken moeite? Vaak keelpijn, een branderig gevoel in de keel
Stemstoornissen: is er een afwijking in de stemplooien? Sluiten de stemplooien volledig, zit er een infectie

Je kunt altijd naar een KNO-arts gaan om je stem te laten controleren. Die kan zien of de stem bijvoorbeeld goed kan sluiten of niet.

De spreekstem

Stem-gezondheid

Er zijn verschillende factoren die invloed hebben op je stem en hoe je je stem gebruikt. Zowel je spreekstem als op je zangstem.

Omgevingsfactoren

Kwaliteit van de lucht: is het schoon, stoffig. Een slechte kwaliteit kan zorgen voor irritatie van de luchtwegen.
Luchtvochtigheid: een luchtvochtigheid van 40 tot 50 procent lijkt ideaal te zijn voor de stem. Een te droge lucht kan zorgen voor irritatie van de luchtwegen en de slijmvliezen. Te vochtige lucht kan zorgen voor teveel slijm waardoor je misschien vaker je keel gaat schrapen. Dit irriteert de stemplooien.
Lawaai: wanneer je in een lawaaierige omgeving bent, ga je snel luider en hoger spreken. Dit is belastend voor je stem.
Akoestiek: de akoestiek van een ruimte is bepalend voor je eigen feedback. Wanneer dit niet optimaal is, maakt dat het spreken en zingen lastiger.

Lichamelijke factoren

Leeftijd: je groei en lichamelijke veranderingen worden weerspiegelt in je stem. Denk bijvoorbeeld aan de daling van de stem bij mannen.
Allergieën en infecties: infecties kunnen ervoor zorgen dat je slijmvliezen en je luchtwegen geïrriteerd raken waardoor je bijv. hees kan gaan klinken.
Vermoeidheid: wanneer je stem (en lichaam) vermoeid is, is de stem minder krachtig en iets hoger van toon.
Angst en stress: stress en angst alarmeert ons zenuwstelsel en het lichaam maakt zich klaar om te vechten of vluchten. Hierdoor wordt de adem sneller en hoger, versnelt de hartslag, stijgt het strottenhoofd iets, de omgeving rondom de stemplooien vernauwt. Daardoor kan de stem geknepen en hoger gaan klinken en wordt je wat kortademiger. Dit is een natuurlijke respons op een natuurlijk lichamelijke reactie.
Maagzuur of reflux: dit kun je wel of niet merken en het kan een effect hebben op je stem. Vaak treed dit op na vet en scherp (pittig) eten.
Hormonen: hormoon veranderingen kunnen je stem beïnvloeden, bijvoorbeeld tijdens de menstruatie, menopauze. Denk bijvoorbeeld aan de daling van de toonhoogte van de stem bij mannen.
Medicatie: sommige medicaties kunnen je slijmvliezen irriteren of een allergische reactie veroorzaken. Lees daarom altijd de bijsluiter en vraag om advies bij je huisarts.
Recreatieve drugs: sommige drugs, alcohol en rook irriteren je luchtwegen en drogen je slijmvliezen uit. Daardoor ga je waarschijnlijk vaker je keel schrapen of kuchen. Dat irriteert je stemplooien.

De balans tussen de belasting en de belastbaarheid van je lichaam en je stem is belangrijk voor het behoud van een gezonde stem.

Belasting

Met de belasting wordt bedoeld wat je van je lichaam en je stem vraagt. Wat je wilt doen binnen het spreken en zingen.

Belastbaarheid

De belastbaarheid gaat over wat je lichaam en stem aankan.Als de belasting, wat je vraagt, meer is dan de belastbaarheid, wat je op dat moment aankunt, dan ga je misschien wel forceren om toch datgene te doen wat je wilt.

Als de belasting, wat je vraagt, hoger ligt dan de belastbaarheid, wat je op dat moment aankunt, dan ga je misschien wel forceren om tòch te kunnen doen wat je wilt.

Dit kan effect hebben op de stemplooien zelf en de spieren in je lichaam, met name rondom je hals, nek en schouders. Hierdoor wordt het zingen moeilijker, waardoor je nog meer je best gaat doen, waardoor je nog meer aanspant, waardoor het weer moeilijker wordt. En zo kom je in een vicieuze cirkel terecht.

Gelukkig is het mogelijk om de belastbaarheid van je lichaam en je stem te vergroten. Door de juiste verzorging, oefeningen en onderhoud voor je lichaam en stem te bieden.

En denk ook maar eens na over wat de reden is waarom je zoveel van je stem vraagt.

Stel je hoge eisen aan jezelf dat je altijd op je best moet presteren, moet je aardig gevonden worden, moet je binnen een bepaald genre passen? Dat maakt de link naar de andere aspecten binnen het model.

Belasting

&
belastbaar-heid

Expressie & Performance

Als je spreekt of zingt ben je aan het communiceren. Of dat nou naar iemand gericht is, of voor jezelf. Je bent aan het voelen, een verhaal aan het vertellen, jezelf aan het uiten. Je kunt jezelf ook op een specifieke manier uiten, omdat je een bepaald doel hebt. Hoe je je expressie gebruikt is daarbij dan erg belangrijk.

Hoe is je klank, gebruik van toonhoogte, je timing en je lichaamstaal? En past dat bij wat jij wilt uiten?